Στην αρχική του μορφή το διαμάντι έχει αρκετά ασήμαντη όψη, θολή, με αλλοιωμένες πλευρές. Για να αναδειχθεί η λάμψη του είναι απαραίτητο να κοπεί το διαμάντι, δηλαδή να πάρει ένα συγκεκριμένο σχήμα και στη συνέχεια να γυαλιστεί. Το κόψιμο και το γυάλισμα ενός διαμαντιού ισορροπούν μεταξύ της τέχνης και της επιστήμης και απαιτούνται εξειδικευμένοι τεχνίτες διαφορετικών ειδικοτήτων για την επίτευξη του καλύτερου αποτελέσματος.
Το σχέδιο στο οποίο θα κοπεί το διαμάντι επηρεάζεται από αρκετούς παράγοντες, όπως το σχήμα του άκοπου διαμαντιού, εσωτερικά ψεγάδια, που τυχόν υπάρχουν, η διατήρηση, όσο το δυνατόν, περισσότερων καρατιών και βέβαια η μόδα και η δημοφιλία συγκεκριμένων σχεδίων.
Το γυάλισμα του διαμαντιού και η δημιουργία συμμετρικών επίπεδων επιφανειών, είναι απαραίτητα για να αναδείξουν την κρυμμένη ομορφιά του διαμαντιού. Η δημιουργία συμμετρικών επιφανειών επιτρέπει στο φως να περνάει μέσα στο διαμάντι και να αντανακλάται δίνοντας στα διαμάντια τη χαρακτηριστική τους λάμψη.
Η δημοφιλία των διαφόρων κοπών επηρεάζεται σε αρκετά μεγάλο βαθμό από τη μόδα και γι'αυτό ανά τους αιώνες κάποιες κοπές σταματούν να χρησιμοποιούνται από τους κοσμηματοπώλες ενώ άλλες κοπές συνεχίζουν να είναι εξαιρετικά δημοφιλείς
Ξεκίνησε να χρησιμοποιείται το 1919 και μέχρι σήμερα παραμένει το πιο δημοφιλές σχέδιο κοπής διαμαντιών και το συναντάμε, συχνά, στα δαχτυλίδια αρραβώνων. Το σχήμα του θυμίζει αυτό του κώνου και με τις 58 επιφάνειες του προσφέρει τη μέγιστη δυνατή αντανάκλαση φωτός και θαυμάσια οπτικά φαινόμενα.
Το σχέδιο κοπής Princess είναι σχετικά καινούργιο σαν σχέδιο, αφού ξεκίνησε να χρησιμοποιείται μόλις τη δεκαετία του 1960. Παρόλα αυτά, έχει γίνει εξαιρετικά δημοφιλές τα τελευταία χρόνια και επιλέγεται συχνά για δαχτυλίδια αρραβώνων. Έχει τετράγωνο ή ορθογώνιο σχήμα με μυτερές γωνίες και όπως και το Μπριγιάν έχει 58 επιφάνειες.
Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα σχέδια κοπής διαμαντιών, αφού χρησιμοποιείται τα τελευταία 200 χρόνια περίπου. Τον 19ο αιώνα, ειδικότερα, το κόψιμο διαμαντιού Cushion ήταν ο κύριος τρόπος κοπής διαμαντιών και γι’ αυτό τα περισσότερα κοσμήματα αυτής της εποχής φέρουν ένα διαμάντι σε αυτό το σχέδιο. To διαμάντι στο σχέδιο Cushion κόβεται τετράγωνο με στρογγυλεμένες άκρες.
Το σχέδιο κοπής Emerald έχει γίνει πολύ δημοφιλές τα τελευταία χρόνια. Μπορεί το συγκεκριμένο σχέδιο κοπής διαμαντιών να μην δίνει τη λάμψη του Μπριγιάν, αλλά είναι πολύ κομψό και προσφέρει μία ιδιαίτερη αίγλη. Επίσης, το σχέδιο κοπής Emerald κάνει το διαμάντι να φαίνεται μεγαλύτερο και τα δάχτυλα πιο αδύνατα.
Τα διαμάντια που έχουν κοπεί σε σχήμα Καρδιάς χρησιμοποιούνται κυρίως σε περιδέραια και σε δαχτυλίδια και θεωρούνται το απόλυτο σύμβολο αγάπης. Ξεκίνησε να χρησιμοποιείται σαν σχέδιο κοπής τον 16ο αιώνα και πλέον δεν είναι πολύ διαδεδομένο.
Στο σχέδιο κοπής Marquise το διαμάντι «κόβεται» σε ελλειπτικό σχήμα με μυτερές άκρες. Είναι ένα από τα σχέδια, που κάνουν το διαμάντι να φαίνεται μεγαλύτερο (συγκριτικά με διαμάντια ίδιων καρατίων, κομμένα σε άλλο σχέδιο) και τα δάχτυλα να φαίνονται μακρύτερα και πιο αδύνατα.
Το κόψιμο διαμαντιού Asscher άρχισε να χρησιμοποιείται το 1902 και έχει χρησιμοποιηθεί σε ένα από τα μεγαλύτερα διαμάντια στον κόσμο, το Cullinan με 3.106 καράτια. Το σχέδιο έφτασε στο απόγειο του το 1920 και μετά άρχισε να φθίνει η ζήτηση του. Από το 2002 το σχέδιο Asscher έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται και πάλι από σχεδιαστές κοσμημάτων, κυρίως με μικρές παραλλαγές στο σχέδιο, που του επιτρέπουν να έχει περισσότερη λάμψη.
Το Oval σχέδιο κοπής είναι ένα σύγχρονο σχέδιο και θεωρείται συνδυασμός των σχεδίων κοπής Μπριγιάν και Pear. Αρκετές γυναίκες επιλέγουν το Oval σχέδιο για δαχτυλίδια, γιατί αυτό το σχέδιο κάνει το διαμάντι να φαίνεται μεγαλύτερο και τα δάχτυλα να φαίνονται πιο αδύνατα και μακριά.
Το σχέδιο διαμαντιού Pear είναι ένας συνδυασμός του Μπριγιάν και του Marquise. Διαμάντια σε σχέδιο Pear υπάρχουν από τον 15ο αιώνα, ενώ το σημερινό σχέδιο, που είναι παραλλαγή του παλαιότερου, υπάρχει από τον 18ο αιώνα. Επιλέγεται συνήθως για σκουλαρίκια, αλλά και για δαχτυλίδια, καθώς κάνει το δάχτυλο να φαίνεται πιο μακρύ και αδύνατο.
Το Radiant Cut διαμάντι είναι η μοντέρνα εκδοχή του Cushion, καθώς μόλις τα τελευταία 20 χρόνια περίπου χρησιμοποιούν σχεδιαστές κοσμημάτων Radiant Cut Διαμάντια στις δημιουργίες τους.
Τα δύο σχέδια κοπής μοιάζουν γιατί είναι και τα δύο παραλληλόγραμμα αλλά το Radiant Cut έχει κομμένες γωνίες και 70 επιφάνειες αντί για 58, γεγονός που του προσδίδει ακόμη περισσότερη λάμψη.
Η κοπή του Διαμαντιού είναι ένας από τους τέσσερις παράγοντες που επηρεάζουν την τελική αξία του πολύτιμου λίθου, με τους άλλους τρεις παράγοντες να είναι το χρώμα, η καθαρότητα του διαμαντιού και τα καράτια.